ความรู้เกี่ยวกับทางเดินของเส้นประธานจากคัมภีร์แผนนวดฉบับหลวง

ระยะห่างในการนวดที่ถูกต้องที่หลายคนเคยเข้าใจผิดก็คือนานๆครั้งจะมีการนวดทีนึงก็ไม่เป็นไรแต่ความจริงก็คือการนวดทีละนิดเป็นประจำทุกวันจะดีกว่าการกระตุ้นนวดนานๆครั้งเช่นนานๆกระตุ้นเรียนนวดการนวดแค่ครั้งเดียวถึงแม้จะไม่ใช่อาการปวดรุนแรงแต่การกระตุ้นที่จุดใดจุดหนึ่งในครั้งเดียวนานเกินไปก็อาจกลายเป็นอันตรายได้เช่นทำให้กล้ามเนื้ออักเสบหรือเส้นเอ็นอักเสบบวมหรือพกช้ำได้โดยเฉพาะอย่างยิ่งหากกระตุ้นส่วนที่บอบบางอย่างกระดูกไหปลาร้าเป็นเวลานานเกินไปอาจจะทำให้มีอาการปวดหนักขึ้นกว่าเดิมหรือมีอาการเจ็บเส้นประสาทอักเสบเนื่องจากเป็นจุดรวมของเส้นประสาททั้งหลาย เพราะฉะนั้นการนวดทีละน้อยเป็นประจำทุกวันจึงช่วยบรรเทาอาการปวดได้ดีกว่าการกระตุ้นเป็นเวลานานในครั้งเดียวนอกจากนั้นสำหรับจุดที่มีอาการปวดเป็นครั้งคราวหากกำหนดเวลาไว้และนวดอย่างมีแบบแผนก็จะช่วยป้องกัน อาการปวดที่อาจเกิดขึ้นในอนาคตได้เป็นอย่างดี

ความสัมพันธ์ระหว่างทางเดินของเส้นประธานกับจุดเมื่อนำเอา ความรู้เกี่ยวกับทางเดินของเส้นประธานจากคัมภีร์แผนนวดฉบับหลวงในรัชกาลที่ 5 ต่อไปนี้หลังจากการตรวจเบื้องต้น เช่น การซักถามการดู การฟัง การสัมผัส และ การตรวจวินิจฉัยเบื้องต้นว่าน่าจะเป็นสมมุฏฐานเส้นประธานเส้นใดแล้วให้ปฏิบัติดังนี้   1.  กดจุดเพื่อตรวจสอบว่า สมมุฏฐานมาจากเส้นประธานเส้นนั้นจริงหรือไม่โดยกดจุดเริ่มต้นของเส้นประธานที่คิดว่าน่าจะเป็นเส้นสมมุฏฐานของโรค  – ถ้ามีความรู้สึกแน่นไปยังตำแหน่งที่ปวดแสดงว่าเกิดจากเส้นประธานนั้น แต่ถ้าไม่มีความรู้สึกแล่นไปยังตำแหน่งที่ปวด ให้ทำตามข้อถัดไปดังนี้   2 . กดจุดผ่านของเส้นประธานที่คิดว่าน่าจะเป็นสมมติฐานของโรค  ถ้ามีความรู้สึกแล่นไปยังตำแหน่งที่ปวดแสดงว่าเกิดจากเส้นประธานนั้น ถ้าไม่มีความรู้สึกแล่นไปยังตำแหน่งที่ปวดให้ทำตามข้อต่อไปดังนี้   3  กดจุดอื่นๆของเส้นประธานที่คิดว่าน่าจะเป็นสมมติฐานของโรค